LỢI ÍCH CỦA CHIẾT XUẤT YUCCA TRONG NUÔI TRỒNG THỦY SẢN

Cây Yucca có nguồn gốc từ các sa mạc ở Tây Nam Hoa Kỳ và Mexico. Các chất chiết xuất của yucca có nhiều tác dụng hữu ích trong nuôi trồng thủy sản khi bổ sung vào thức ăn giúp cải thiện năng suất vật nuôi hoặc xử lý NH3 trong môi trường nước

Chiết xuất Yucca làm chất xử lý nước

Độc tính amoniac nghiêm trọng gây ra một số tác động tiêu cực đến động vật thủy sản, bao gồm giảm hấp thu thức ăn, suy giảm chức năng sinh lý, hô hấp không ổn định qua mang, stress oxy hóa, giảm khả năng miễn dịch và viêm ở mang. 

Việc bổ sung chiết xuất yucca đã cải thiện chất lượng nước nuôi và giảm lượng amoniac tích lũy do phân tử saponine có hai thành phần chính, steroid trung tâm tan trong dầu và một hoặc nhiều carbohydrate mạch nhánh tan trong nước. Hai thành phần này tạo nên đặc tính của một chất tẩy thiên nhiên, hoạt chất bề mặt (surfactant) chiết xuất từ thân cây Yucca có tác dụng kết hợp với ammonia, làm giảm ammonia tự do. Chất chiết xuất Yucca ở dạng nước có khả năng kết hợp với các phân tử ammonia và chuyển đổi chúng sang dạng hợp chất nitrogen không độc khác. Cơ chế làm giảm ammonia của chất chiết Yucca thì chưa được hiểu rõ nhưng có nhiều nghiên cứu cho rằng có liên quan đến thành phần carbohydrate có trong mạch nhánh của phân tử saponin. Ngoài ra, các hợp chất stilben (C14H12) có nhiều trong vỏ cây Yucca cũng có liên quan đến khả năng hấp thụ ammonia.

 

Saponin còn có khả năng diệt protozoa trong ống tiêu hóa của động vật. Cơ chế tác động đến protozoa là saponin kết hợp với cholesterol hoặc sterol của màng tế bào làm cho màng tế bào của protozoa bị phá hủy. Một số nghiên cứu cũng cho thấy saponin có khả năng ức chế có chọn lọc một số vi khuẩn gram dương.

 

Ở trong nước biển, chất chiết xuất Yucca chứng tỏ là chất tự nhiên, an toàn và hiệu quả trong việc làm giảm hàm lượng ammonia trong hệ thống nuôi thủy hải sản. Nghiên cứu cho thấy ammonia tổng cộng được giảm nhiều nhất trong vòng 12 giờ khi xử lý bằng chiết xuất Yucca ở liều lượng 72–108 mg/L trong hệ thống ương nuôi tôm sú. Một số nghiên cứu cũng đã chứng minh hiệu quả xử lý ammonia của chất chiết xuất Yucca trong nước ngọt. Hiệu quả giảm ammonia đạt cao nhất trong ao nuôi cá rô phi trong 12–24 giờ sau khi bổ sung chiết xuất Yucca. Liều lượng sử dụng được khuyến cáo như sau:

Yucca 90%:

Phòng ngừa khí độc: 1,5 kg/1.000 m3, 2 tuần xử lý một lần.

Xử lý độc tố: 2-2,5kg/1.000 m3, 3 ngày xử lý một  lần.

Yucca 95%:

Xử lý nguồn nước bể tôm giống: 7g/m3 nước, mỗi tuần xử lý 1 lần.

Ao nuôi tôm thịt:  400g/1.000m3 nước trong 2 tháng đầu, hai tuần xử lý một lần. Giai đoạn cuối vụ nuôi sử dụng liều gấp đôi so với 2 tháng đầu và định kỳ mỗi tuần/1 lần

Hòa chất chiết xuất YUCCA vào nước theo tỷ lệ 1/100 (100g chế phẩm trong 10 lít nước), để yên trong 30 phút, khuấy đều rồi tạt khắp mặt ao, đồng thời mở máy quạt nước hoặc hệ thống sục khí đáy để chế phẩm phân tán đều vào nguồn nước ao (cách sử dụng này có thể khác nhau tùy theo mỗi loại sản phẩm). Không sử dụng đồng thời YUCCA với các loại hóa chất khử trùng.

Chiết xuất Yucca giúp thúc đẩy tăng trưởng

Kết hợp chế độ ăn với các sản phẩm yucca tác động có lợi đến năng suất, hiệu quả sử dụng thức ăn và sức khỏe của động vật thủy sản do saponin steroid YSE và các chất hoạt động bề mặt khác, giúp thúc đẩy sự hấp thu chất dinh dưỡng.

Nhiều nghiên cứu đã báo cáo về tác động của việc kết hợp chế độ ăn chiết xuất Y. schidigera (YSE) ở các mức độ khác nhau, chứng minh sự cải thiện trong lượng thức ăn ăn vào (FI), hệ số hiệu quả sử dụng thức ăn (FER), hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR), tỷ lệ hiệu quả sử dụng protein (PER ), hệ số tiêu hóa biểu kiến (ADC) của protein và lipid cao hơn, tốc độ tăng trưởng và tăng trọng, trọng lượng cơ thể cuối cùng và các thông số sinh lý khác của các loài cá.

 

Chất chiết xuất từ Yucca schidigera ở dạng bột là một trong những nguyên liệu bổ sung trong thức ăn tôm nhằm quản lý và làm giảm mức độ ammonia và các hợp chất khác. Kết quả nghiên cứu cho thấy, khi bổ sung chất chiết xuất Yucca vào thức ăn, tôm tăng trưởng tốt hơn, giảm tỷ lệ chết. Liều lượng sử dụng trong thức ăn thủy sản là bột chiết xuất Yucca (30% active), 60–130g/1 tấn thức ăn.

Chiết xuất Yucca giúp kích thích miễn dịch và chống oxy hóa

Hiệu quả của yucca như một chất kích thích miễn dịch tự nhiên là do hàm lượng cao của các thành phần hoạt tính sinh học như alkaloid, terpenoit, saponin, steroid, phenolics, tannin, glycosid và flavonoid. Chiết xuất yucca giúp tăng cường phản ứng miễn dịch cùng với khả năng chống oxy hóa. Động vật thủy sản được bổ sung yucca trong chế độ ăn cho thấy khả năng miễn dịch đường ruột được tăng cường, tương quan với việc tăng cường hệ thống miễn dịch do yucca như một chất kháng khuẩn chống lại các vi sinh vật gây bệnh trong đường tiêu hóa (GIT).

Yucca làm giảm viêm GIT do mầm bệnh và độc tố gây ra, đồng thời giảm căng thẳng do điều kiện nuôi không thuận lợi. Bổ sung yucca giúp tăng cường sức đề kháng của động vật thủy sản chống lại sự lây nhiễm của các vi sinh vật gây bệnh trong ao. Khi nước nuôi được xử lý bằng các chất chiết xuất từ yucca, sự tích tụ amoniac sẽ giảm đi và giảm tác động căng thẳng lên động vật thủy sản, có thể dẫn đến ức chế miễn dịch và mầm bệnh tấn công.

Một số nhà nghiên cứu đã báo cáo về tác động của chế độ ăn có chiết xuất Y. schidigera (YSE) đối với việc cải thiện khả năng miễn dịch, giảm tỷ lệ tử vong và tỷ lệ bệnh ở cá chép gương, cá bơn, cá rô phi sông Nile, cá da trơn Amur (Silurus asotus), cá da trơn sọc, cá vược châu Âu và các loài khác. Ở động vật giáp xác, Yang, et al. nhận thấy rằng việc bổ sung 0,2% YSE trong khẩu phần ăn có lợi cho khả năng miễn dịch của tôm do việc tăng tổng lượng protein trong huyết thanh và giảm các hóa chất có hại và dễ bay hơi. Và Yeh, et al. báo cáo rằng tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) tiếp xúc với saponin trong nước ở các nồng độ khác nhau 0; 0,3; 0,6; 0,9 và 1,2 mg/L trong 168 giờ làm tăng khả năng miễn dịch của chúng. Tuy nhiên, phải thận trọng khi sử dụng saponin ở nồng độ cao trong nước hoặc chế độ ăn, vì tác dụng có hại đã được báo cáo ở một số loài.