TÁC NHÂN GÂY BỆNH MỜ ĐỤC TRÊN ẤU TRÙNG TÔM (TPD) VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỊ

Tác nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây bệnh được xác định là chủng vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Loài vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus (Vp- JS20200428004-2) được xác định là tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, loài Vibrio parahaemolyticus khác so với Vibrio parahaemolyticus gây bệnh hoại tử gan tụy cấp đã được công bố trước đây. (Zou Y et al, 2020)

 

Dấu hiệu bệnh lý

Bệnh này thường nhiễm trên tôm giống (tỷ lệ nhiễm trên 60%) gây ra tỷ lệ chết cao ở giai đoạn tôm giống, đặc biệt là từ PL4 đến PL7 (90-100% chỉ sau 1 ngày phát hiện dấu hiện bất thường), với các triệu chứng chính là gan tụy và ruột trắng trong suốt, cơ thể mờ nhạt và teo nhỏ, nhìn trong suốt cơ nên có tên gọi là “translucent post-larvae”, các biểu hiện này gần giống như biểu hiện của bệnh hoại tử gan tụy cấp.

Tôm bị bệnh TPD

Các nghiên cứu gần đây

Kết quả cảm nhiễm vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus (Vp- JS20200428004-2 bằng phương pháp ngâm với liều 1,83 × 10⁶ CFU/mL cho tỷ lệ chết 100% sau 40 giờ gây nhiễm, tôm thí nghiệm có các dấu hiệu bệnh giống như được mô tả ban đầu. Tuy nhiên, nghiên cứu của Zou Y không đưa ra được chỉ thị DNA hay quy trình PCR để nhận diện Vibrio parahaemolyticus nên hiện tại không có thông tin để dùng PCR phát hiện bệnh này.

 

Mới đây, Ailan Xu và cộng sự đã báo cáo về bệnh gương/trong suốt (Glass post-larvae disease-GPD) trên tôm thẻ chân trắng giống trên tạp chí Virus reseach (2023). Nhóm tác giả đã mô tả các dấu hiệu bệnh lý trên tôm bệnh giống như kết quả nghiên cứu của Zou Y và cộng sự năm 2020 đã mô tả. Tuy nhiên, theo nhóm tác giả này thì tác nhân gây bệnh GPD trong nghiên này không phải do vi khuẩn mà là virus-RNA virus mới thuộc họ Marnaviridae được tìm thấy từ tôm bệnh và tạm được đặt tên là Baishivirus (GenBank: ON550424). Tác nhân gây bệnh cũng đã được kiểm chứng bằng gây bệnh thực nghiệm, quy trình Realtime RT-PCR để phát hiện bệnh cũng đã được nghiên cứu và giới thiệu.

 

Ở Việt Nam, theo kết quả nghiên cứu của phòng nghiên cứu ShrimpVet trong cuối tháng 8/2023 và đầu tháng 9/2023 tại Việt Nam, đã phân lập được 05 (năm) chủng với đặc điểm của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus từ mẫu tôm chết đột ngột nghi ngờ do TPD ở trại giống tại Việt Nam (các chủng này kiểm tra PCR âm tính với chủng V. parahaemolyticus gây Bệnh hoại tử gan tuỵ cấp tính (Tran L và cộng sự, 2013; Han và cộng sự, 2015), cả năm chủng nghi ngờ gây bệnh TPD đều có độc lực cao hơn so với các chủng Vibrio harveyi (không phát sáng, gây đục cơ), Vibrio parahaemolyticus (không gây EMS/AHPND), và Vibrio parahaemolyticus gây AHPND. Theo kết luận của phòng nghiên cứu ShrimpVet các chủng vi khuẩn nghi ngờ gây bệnh TPD là những chủng V. parahaemolyticus mới gây bệnh TPD ở tôm nuôi. Các chủng này có độc lực cao hơn so với các chủng gây AHPND. Các chủng này có thể là một nguồn  nguy cơ lớn cho ngành nuôi tôm ở Việt Nam và các nước khác.

 

Các nghiên cứu nêu trên đều báo cáo về mức độ cảm nhiễm và tỷ lệ gây chết cao ở trên tôm giống đặc biệt là giai đoạn sớm (PL4-7), về mô tả bệnh tương tự nhau nhưng tác nhân gây bệnh có 2 kết luận: Vi khuẩn (Zou Y và cộng sự năm 2020, Phòng nghiên cứu ShrimpVet, 2023) và Virus (Ailan Xu và cộng sự, 2023). Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào chỉ ra đường lây truyền bệnh; nghiên cứu của Zou Y và cộng sự năm 2020 chưa đưa ra chỉ thị DNA hay quy trình PCR để nhận diện tác nhân gây bệnh.

Phương pháp phòng và trị bệnh

Đây là một mầm bệnh mới nổi do đó chưa có biện pháp phòng trị cụ thể. Tuy nhiên, một số nông dân nuôi tôm ở Trung Quốc nhận thấy rằng việc xử lý nước trong bể nuôi bằng chất kháng khuẩn có thể làm giảm bệnh hậu ấu trùng trong suốt. Do đó để phòng tránh bệnh trong quá trình ương, người nuôi cần thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh tổng hợp như sau:

- Vệ sinh kỹ toàn bộ bể nuôi sau 1 chu kỳ sản xuất, phơi khô bể khoảng 10 ngày

- Sử dụng bạt nhựa che đậy bể để ngăn chặn nguồn vi khuẩn lây lan trong không khí.

- Cấp nước đã được xử lý vào bể thông qua lưới lọc để tiêu diệt hoàn toàn các loại vi khuẩn, vật chủ trung gian...có nguy cơ gây bệnh cho tôm giống.

- Thường xuyên kiểm tra V.Parahaemolyticus trong môi trường nước, trong tôm bằng đĩa chromagar của Pháp giúp xác định mật độ khuẩn V.Parahaemolyticus chính xác. Từ đó kiểm soát mật độ khuẩn trong mức cho phép.

- Sử dụng tảo sạch và Artemia đã được tẩy vỏ, khử trùng

- Trong quá trình ương cần bổ sung Aqua Vital của Mỹ cho ăn và tạt giúp cung cấp đầy đủ vitamin, khoáng, chất điện giải giúp tăng sức đề kháng và sức khỏe tối đa cho tôm chống chịu lại mầm bệnh.

- Sử dụng men vi sinh viên PRO4000X Plus của Mỹ định kỳ giúp bổ sung vi sinh có lợi mật số cao và hoạt lực men mạnh giúp ức chế sự phát triển của V.Parahaemolyticus hiệu quả.

 

Qua bài viết trên giúp các trại giống và người nuôi xác định được tác nhân gây bệnh, dấu hiệu bệnh lý, các biện pháp phòng và trị bệnh từ đó có hướng xử lý kịp thời, giảm thiệt hại do bệnh gây ra.

 

Mọi thông tin vui lòng liên hệ hotline 0983 69 15 15 để được tư vấn và hỗ trợ.

Chúc bà con vụ mùa bội thu!